FACTUURFRAUDE: VOORKOM DAT U DE PRIJS BETAALT

Inleiding

Factuurfraude is door de digitalisering een steeds prominentere vorm van criminaliteit. Uit cijfers van het CBS blijkt dat 90% van de gedupeerden ook daadwerkelijk hun geld kwijt is: niets meer aan te doen dus. Of toch wel? In deze blog leggen we uit dat u als gedupeerde niet altijd met de eindrekening blijft zitten.

Wat is factuurfraude?

Factuurfraude is een vorm van oplichting waarbij (cyber)criminelen het rekeningnummer laten wijzigen van vaste leveranciers/verkopers. Twee veelvoorkomende manieren van factuurfraude zijn:

De fraudeur onderschept een factuur fysiek (bijvoorbeeld uit brievenbussen of sorteercentra). De fraudeur scant de factuur en vervangt het rekeningnummer op de factuur met zijn eigen rekeningnummer. Vervolgens verzendt hij de vervalste factuur naar het adres van de gedupeerde.
De fraudeur onderschept digitaal een factuur door het ICT-systeem van de leverancier binnen te dringen. De fraudeur vervangt het rekeningnummer op de factuur met zijn eigen rekeningnummer. Vervolgens verzendt hij de vervalste factuur aan de gedupeerde.

Hoe voorkomt u dat u opgelicht wordt?

(Cyber)criminelen worden steeds geraffineerder en professioneler als het gaat om factuurfraude. De volgende tips kunnen u helpen bij het voorkomen van oplichting.

controleer altijd het e-mailadres van de afzender;
controleer altijd het rekeningnummer van de ontvanger met uw eigen administratie;
gebruik bij de verificatie van een factuur en betaling altijd de contactgegevens die bekend zijn in u eigen administratie en niet de contactgegevens die weergegeven zijn op de factuur. De contactgegevens zijn vaak ook vervalst; en
wees alert op ‘smoesjes’ om van de standaard gang van zaken af te wijken.

Toch opgelicht: wat nu?

Bent u opgelicht, dan rijzen de volgende vragen:

Kan ik mijn geld nog terugkrijgen?
Heb ik bevrijdend betaald of moet ik de ‘gehackte’ partij ook nog eens betalen?

In beide gevallen geldt dat het van alle omstandigheden van het geval afhankelijk is. Het is verstandig om juridisch advies in te winnen over uw positie en de te nemen vervolgstappen.

Kan ik mijn geld nog terugkrijgen?

Ten eerste geldt dat u – naast het doen van aangifte bij de politie – ook civielrechtelijk actie kan ondernemen om uw geld terug te halen. Hierbij kan u denken aan het leggen van (conservatoir) beslag op de bankrekening van de fraudeur. De bankrekening waarnaartoe u het geld hebt overgemaakt is immers bij u bekend en als de fraudeur heeft zitten ‘slapen’, dan staat daar wellicht nog het door u overgeboekte bedrag op. Met het leggen van (conservatoir) beslag bewerkstelligt u dat de saldo op de bankrekening op dat moment wordt 'bevroren'. De rekeninghouder mag dat bedrag niet aanwenden. Mocht u weten wie de fraudeur is, dan is een tweede reële optie het starten van een civiele zaak bij de rechtbank tegen die fraudeur.

Heb ik bevrijdend betaald of moet ik de factuurverzender nogmaals betalen?

Wanneer u als gedupeerde de vervalste factuur op het door de fraudeur opgegeven rekeningnummer betaalt, dient de volgende vraag te worden beantwoord: heeft u, als gedupeerde, nou bevrijdend betaald of niet? In 2021 heeft de Hoge Raad daar antwoord op gegeven.

Kort en goed ging de zaak over het volgende. In die casus, stuurde de leverancier een factuur aan de afnemer. Enkele ogenblikken later ontving de afnemer wederom een e-mail, van hetzelfde e-mailadres, maar dit keer kwam de e-mail van de fraudeur. De fraudeur had geschreven dat er een fout was gemaakt in de factuur en dat spoedig een nieuwe correcte factuur zou worden verzonden. En niet lang daarna volgde een e-mail met de nieuwe (vervalste) factuur. Enkele dagen later betaalde de afnemer de factuurprijs op de bankrekening van de fraudeur. Omdat de eigenlijke factuurverzender, de leverancier, geen betaling had ontvangen, eiste zij in de procedure alsnog betaling. De afnemer stelde dat zij bevrijdend heeft betaald.

In beginsel komt het voor rekening en risico van een gedupeerde partij dat het geld is overgeboekt naar een verkeerd bankrekeningnummer. Echter, bepaalde omstandigheden kunnen leiden tot de conclusie dat de frauduleuze activiteiten voor rekening en risico van de gehackte partij dienen te komen. Denk bijvoorbeeld aan een samenloop van de volgende omstandigheden:

de vervalste e-mails zijn afkomstig van het e-mailadres dat ook bij eerdere bestellingen werd gebruikt om facturen aan de wederpartij te verzenden;
de onderwerpregel van de e-mails (vervalst én onvervalst) blijft steeds hetzelfde;
de gehackte partij gebruikte normaliter ook verschillende bankrekeningen bij verschillende banken; en
het is niet ongebruikelijk dat de gehackte partij zijn facturen tussentijds aanpast of van opmaak verandert.

De Hoge Raad benadrukt dat het aan de rechter is om te bepalen of de betaling op de bankrekening van de fraudeur deels dient te worden toegerekend aan één van de partijen, in welk geval het financiële risico dus ook slechts deels op die partij rust en voor het andere deel op de gedupeerde.

Conclusie

In dit stuk hebben we uiteengezet wat veelvoorkomende manieren zijn van factuurfraude. Vervolgens hebben wij u wat tips gegeven over hoe u kunt voorkomen dat (cyber)criminelen u oplichten door middel van factuurfraude. Daarna hebben we nog uiteengezet wat u kunt doen als u tóch opgelicht bent. Zoals daaruit volgt, een gedupeerde heeft op verschillende manieren opties om (te proberen) het geld terug te halen bij de fraudeur zelf en te voorkomen dat hij de prijs betaalt in het geval van factuurfraude.

Het is aan te raden u te laten adviseren over uw juridische positie. Wij zijn u graag van dienst. Ook als u andere vragen heeft over factuurfraude.

Dit is een Legal Update van Luuk Rietveld | Heussen Advocaten en Notarissen (heussen-law.nl)

Voor vragen of meer informatie kunt u contact opnemen met:

Luuk Rietveld

Amsterdam

Telefoon: +31 (0)20 312 28 91

terug