News
De WHOA krijgt geleidelijk aan een vaste plaats in het insolventierecht
Vanaf de inwerkingtreding van de Wet Homologatie Onderhands Akkoord (hierna de “WHOA”) in 2021 stelt de WHOA-pool – een groep gespecialiseerde rechters en medewerkers belast met de uitvoering van de WHOA – ieder jaar een jaarverslag op. De belangrijkste conclusie van het op 18 juni 2024 gepubliceerde jaarverslag over 2023, is: “De WHOA krijgt geleidelijk aan een vaste plaats in het insolventierecht”. Lees hieronder meer over de cijfers en de trends met betrekking tot de WHOA in 2023.
Zodra een schuldenaar start met de voorbereiding van een akkoord, deponeert hij een verklaring ter griffie van de rechtbank, de zogenaamde ‘startverklaring’. Uit het jaarverslag blijkt dat in 2023 maar liefst 355 startverklaringen zijn gedeponeerd; dat zijn er meer dan de 293 verklaringen in 2021 en 2022 samen. Wanneer startverklaringen van groepen – zoals een groep rechtspersonen of vennootschappen onder firma en hun vennoten – slechts één keer worden meegeteld, komt het gecorrigeerde aantal voor 2023 op 199 (vergeleken met 132 in 2021 en 71 in 2022).
Na de deponering van de startverklaring kan de schuldenaar om een van de vele herstructureringsinstrumenten die de WHOA biedt bij de rechter verzoeken. Niet elke startverklaring leidt echter tot een WHOA-procedure bij de rechtbank. In 2023 zijn (slechts) 46 (groeps)procedures gestart, wat een opvallend groot verschil is met het aantal in dat jaar gedeponeerde startverklaringen (het gecorrigeerde aantal van 199). Hierbij moet wel de kanttekening geplaatst worden dat deze cijfers niet helemaal één op één met elkaar verband houden: startverklaringen die in 2023 zijn gedeponeerd, kunnen immers ook pas in 2024 tot een procedure leiden, terwijl enkele van de 46 procedures die in 2023 zijn gestart, kunnen voortkomen uit startverklaringen die al in 2022 zijn gedeponeerd.
Het jaarverslag biedt geen concrete uitleg voor dit verschil, maar er zijn verschillende verklaringen te bedenken. Zoals in een eerder nieuwsbericht beschreven (klik hier) is het belangrijk om tijdig met het herstructureren van de schulden te beginnen. Een deel van de ondernemingen zal simpelweg te laat zijn met de herstructureringspoging. Zo blijkt dat bijna tien procent van de ondernemingen die een startverklaring hebben gedeponeerd al failliet verklaard is vóórdat ze een verzoek voor één van de herstructureringsinstrumenten die de WHOA biedt hebben in gediend.
Een meer positieve verklaring zou kunnen zijn dat de WHOA als een stok achter de deur werkt en dat schuldeisers eerder geneigd zijn met een herstructureringsplan van de schuldenaar akkoord te gaan, om een formele WHOA-procedure te voorkomen. Dit effect werd in ieder geval door de wetgever verwacht: “Het enkele feit dat er een effectieve en efficiënte regeling bestaat die leidt tot een snelle finale beslissing van de rechter, kan de noodzaak van een daadwerkelijke gang naar de rechter voorkomen” (Memorie van Toelichting, p. 2).
Daarnaast kan het zijn dat er veelvuldig van het deponeren van een startverklaring gebruik wordt gemaakt omdat dit kosteloos en geheel vrijblijvend is en de drempel om deze stap te zetten is daarmee laag. De startverklaring blijft één jaar bij de griffie ter inzage liggen, zie art. 370 lid 3 Fw. De wet verbindt er geen gevolgen aan als je niet binnen dat jaar een verzoek indient en sluit de mogelijkheid om na het verloop van één jaar opnieuw een startverklaring te deponeren niet uit.
Wordt een verzoek ingediend en een WHOA-procedure gestart bij de rechtbank, dan leidt dit niet altijd tot een succesvolle herstructurering. In 2023 werd in totaal 16 keer om homologatie van het akkoord verzocht; 14 akkoorden zijn gehomologeerd en twee maal is dit verzoek afgewezen. In totaal werden uiteindelijk 16 ondernemingen na de start van een WHOA-procedure alsnog failliet verklaard.
Hoewel de bekendheid van de WHOA groeit, blijkt dat niet elke startverklaring leidt tot een daadwerkelijke WHOA-procedure of succesvolle herstructurering. De komende jaren zullen moeten uitwijzen in hoeverre de WHOA een effectief middel zal blijken te zijn om te komen tot succesvolle herstructureringen.