News
Algemene voorwaarden: geen absoluut schild voor aansprakelijkheid
Algemene voorwaarden vormen voor veel ondernemers een belangrijk instrument bij het beperken van juridische risico’s. Ze bevatten vaak aansprakelijkheidsbeperkingen, klachttermijnen, betalingsvoorwaarden en bepalingen over toepasselijk recht. In de praktijk blijkt echter regelmatig dat ondernemers te veel vertrouwen op hun eigen voorwaarden, terwijl ze vergeten de voorwaarden van toepassing te verklaren of per abuis in andere valkuil lopen. Het kan dan zijn dat de werking van de voorwaarden (geheel of gedeeltelijk) ontbreekt.
Deze blog bespreekt enkele van die veelvoorkomende valkuilen rondom het gebruik van algemene voorwaarden, met speciale aandacht voor aansprakelijkheidsbeperkingen.
1. Toepasselijkheid is niet vanzelfsprekend
Het is vereist dat je wederpartij de algemene voorwaarden aanvaardt. Voor aanvaarding van de algemene voorwaarden is voldoende dat je wederpartij weet of behoort te weten dat algemene voorwaarden deel uitmaken van de overeenkomst (ook wel ‘snelle gebondenheid’ genoemd). Aanvaarding vindt plaats: (i) uitdrukkelijk: bijvoorbeeld door ondertekening of door een vinkje te zetten; of (ii) stilzwijgend: bijvoorbeeld als de wederpartij niet protesteert tegen de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden en uitvoering wordt gegeven aan de overeenkomst.
Maar het van toepassing verklaren ben je er nog niet. Het kan zijn dat een beding uit de van toepassing verklaarde algemene voorwaarden vernietigbaar is, indien je de wederpartij niet een redelijke mogelijkheid hebt geboden om van de algemene voorwaarden kennis te nemen. Dat wil zeggen: de algemene voorwaarden moeten vóór of uiterlijk bij het sluiten van de overeenkomst ter hand worden gesteld. Dit geldt in principe niet als er sprake is van een wettelijke uitzondering, zoals bij ‘grote wederpartijen’ (bedrijven met meer dan vijftig werknemers of met gepubliceerde jaarrekening) of in het geval bij professionele partijen die herhaaldelijk zaken met elkaar doen (waarbij het niet nodig is steeds opnieuw de algemene voorwaarden bij vervolgovereenkomsten te sturen).
2. Grenzen aan de uitsluiting van aansprakelijkheid
Hoewel het binnen commerciële relaties gebruikelijk is om aansprakelijkheid contractueel te beperken of uit te sluiten, is het niet onbegrensd.
In overeenkomsten met consumenten zijn vergaande uitsluitingen of beperkingen van aansprakelijkheid veelal ongeldig, omdat deze als onredelijk bezwarend kunnen worden aangemerkt. Uit de wet volgt dat een beding vernietigbaar is als het onredelijk bezwarend is, gelet op de aard en de overige inhoud van de overeenkomst, de wijze waarop de voorwaarden zijn tot stand gekomen, de wederzijds kenbare belangen van partijen en de overige omstandigheden van het geval. Dergelijke bepalingen kunnen dan op verzoek van de consument en ‘kleine wederpartijen’ (bedrijven met minder dan vijftig werknemers) worden vernietigd.
Ook in B2B-relaties zijn er beperkingen. Bepalingen die elke aansprakelijkheid voor schade uitsluiten, kunnen – afhankelijk van de omstandigheden – als onaanvaardbaar worden beschouwd. Rechters hanteren daarbij maatstaven zoals de redelijkheid en billijkheid waarbij alle omstandigheden van het geval worden meegewogen.
Verder geldt dat je niet in je algemene voorwaarden een beding mag opnemen waarmee aansprakelijkheid voor opzettelijk of bewust roekeloos handelen wordt uitgesloten. Een dergelijk exoneratiebeding is nietig en wordt geacht niet te bestaan.
3. Verouderde of onduidelijke bepalingen kunnen nadelig uitpakken
Algemene voorwaarden dienen helder, specifiek en juridisch houdbaar te zijn. Onduidelijke formuleringen kunnen leiden tot interpretatiegeschillen en verouderde bepalingen sluiten mogelijk niet langer aan bij de geldende wet- en regelgeving. Het kan ertoe leiden dat een rechter oordeelt dat een beroep op één of meerdere bepalingen uit de algemene voorwaarden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is en dat de rechter die bepalingen buiten toepassing laat. Het is aan te raden regelmatig je algemene voorwaarden te actualiseren en te toetsen.
4. Praktische aandachtspunten
Voor een effectief gebruik van algemene voorwaarden verdient het aanbeveling om:
- in de overeenkomst duidelijk naar je algemene voorwaarden te verwijzen;
- de algemene voorwaarden tijdig en op correcte wijze ter hand te stellen, zowel bij consumenten als zakelijke partijen;
- te waken voor vergaande of ongenuanceerde aansprakelijkheidsuitsluitingen;
- de voorwaarden af te stemmen op de aard van je dienstverlening of type producten en levering; en
- periodiek te toetsen of de inhoud nog aansluit bij actuele wetgeving en jurisprudentie.
Conclusie
Algemene voorwaarden bieden een belangrijke basis voor risicobeheersing in commerciële relaties, maar vormen geen sluitend schild tegen aansprakelijkheid. Het correct opstellen, hanteren en actualiseren ervan vereist aandacht en maatwerk. Het kan juridische en langdurige discussies achteraf voorkomen en voor ondernemers is het daarom raadzaam om algemene voorwaarden niet als formaliteit te beschouwen, maar als integraal onderdeel van de contractuele relatie.
Wilt u meer weten over (de toepasselijkheid van) algemene voorwaarden of bent u benieuwd naar de dekking van uw huidige algemene voorwaarden, neem dan gerust contact op met Luuk Rietveld.
